του Στάθη Παυλάκου, Διευθυντή Marketing και R&D της Compo Hellas και μέλος της Core Team του Fertigation Center της Compo Expert Group


Συντελεστές όπως, η ποιότητα και ιδιότητες του εδαφικού υποστρώματος, η ποιότητα και επάρκεια του νερού άρδευσης, το είδος του πολλαπλασιαστικού υλικού, ο σκοπός και η ένταση της χρήσης του χλοοτάπητα, το επίπεδο της συντήρησης και φυτοπροστασίας, είναι μόνο κάποια από τα στοιχεία που μαζί με τη διαχείριση της θρέψης θα μπορέσουν ως σύνολο να αναδείξουν την ποιότητα και τη μακροζωία του χλοοτάπητα.

Σε κάθε άλλη περίπτωση το πιθανότερο είναι να ξοδεύουμε άσκοπα χρήματα για την αγορά και χρήση φτηνών ή ακριβών και εξειδικευμένων λιπασμάτων, χωρίς όμως να έχουμε και τα αποτελέσματα που αυτά υπόσχονται πως μπορούν να κάνουν.

Μερικές Βασικές Αρχές Θρέψης

Ο χλοοτάπητας, όπως και κάθε άλλη καλλιέργεια για την ομαλή ανάπτυξή του χρειάζεται τουλάχιστον 16 θρεπτικά στοιχεία, ο ρόλος των οποίων είναι γνωστός και δεν χρειάζεται να επεκταθούμε. Εκτός από τα C (άνθρακας), O (οξυγόνο), Η (υδρογόνο) που αποτελούν το 95% περίπου της ξηρής μάζας του χλοοτάπητα χρειάζονται σε μεγάλες ποσότητες τα απαραίτητα μακροστοιχεία (άζωτο, φώσφορος, κάλιο), τα δευτερεύοντα στοιχεία (μαγνήσιο, ασβέστιο, θείο) και φυσικά σε μικρότερες ποσότητες τα ιχνοστοιχεία (σίδηρος, βόριο, μαγγάνιο, ψευδάργυρος, μολυβδαίνιο, χαλκός κ.α.). Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται η ιδανική μέση περιεκτικότητα (τιμές επάρκειας) των θρεπτικών στοιχείων σε έναν υγιή χλοοτάπητα.

Στοιχείο	Σύμβολο	Τιμή επάρκειας (% ξηρού βάρους ή ppm)
Μακροστοιχεία και δευτερεύοντα στοιχεία
Άζωτο	N	2,75 – 4,2%
Φώσφορος	P	0,3 – 0,55%
Κάλιο	K	1,0 – 2,5%
Ασβέστιο	Ca	0,5 – 1,25%
Μαγνήσιο	Mg	0,2 – 0,45%
Θείο	S	0,2 – 4,5%
Ιχνοστοιχεία
Σίδηρος	Fe	35-100 ppm
Μαγγάνιο	Mn	25-150 ppm
Ψευδάργυρος	Zn	20-55 ppm
Βόριο	B	10-60 ppm
Χαλκός	Cu	5-20 ppm
Μολυβδαίνιο	Mo	0,15-0,5 ppm

• Σύμφωνα με το νόμο του ελαχίστου (νόμος Liebig’s), η απόδοση μίας καλλιέργειας δεν καθορίζεται από το στοιχείο που βρίσκεται σε επάρκεια αλλά από το στοιχείο που βρίσκεται σε έλλειψη. Η απόδοση και χρήση ενός στοιχείου στη φυσιολογία του κάθε φυτού είναι εξαρτώμενη από την παρουσία πολλών άλλων στοιχείων. Οπότε η έλλειψη κάποιου θα επηρεάσει την απόδοση άλλων που βρίσκονται σε επάρκεια. Είναι εύκολο κάποιος να συμπεράνει πως ένας χλοοτάπητας έχει για παράδειγμα έλλειψη αζώτου, ενώ στην πραγματικότητα να υπάρχει επάρκεια αλλά έλλειψη μαγνησίου που είναι το κεντρικό στοιχείο στο μόριο της χλωροφύλλης. Ο νόμος του ελαχίστου έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί προσδίδει την ποιοτική διάσταση της θρέψης. Στις περισσότερες περιπτώσεις υπάρχει υπέρμετρη βαρύτητα στα μακροστοιχεία (ειδικά στο άζωτο) αλλά χωρίς επάρκεια ακόμα και ενός ιχνοστοιχείου η ποιότητα της θρέψης δεν αποδίδει τα αναμενόμενα αποτελέσματα.




• Αλληλεπίδραση θρεπτικών στοιχείων και εδάφους.
Όπως και σε κάθε άλλη περίπτωση ο υπολογισμός και παροχή των απαραίτητων μονάδων γίνεται με κριτήριο τις απαιτήσεις για την ολοκληρωμένη ανάπτυξη της καλλιέργειας. Ωστόσο, είναι πιθανό να εμφανιστούν φαινόμενα τροφοπενίας γιατί η διαθεσιμότητα των θρεπτικών στοιχείων δεν είναι μόνο συνάρτηση της ποσοτικής τους παρουσίας στο εδαφικό υπόστρωμα. Είναι γνωστό πως οι εδαφικές ιδιότητες, όπως το είδος και η σύσταση του εδάφους, η μηχανική του σύσταση, η Ι.Α.Κ (ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων), η οργανική ουσία και το pΗ του εδάφους επηρεάζουν μεταξύ άλλων σημαντικά τη διαθεσιμότητα των θρεπτικών στοιχείων.


Σημαντική είναι επίσης και η αλληλεπίδραση μεταξύ των θρεπτικών στοιχείων όπου ο ανταγωνισμός και η υπερεπάρκεια ενός μπορεί να οδηγήσει στο «μπλοκάρισμα» της απορρόφησης άλλων θρεπτικών στοιχείων. Επομένως μία ακόμα ποιοτική διάσταση της θρέψης έχει να κάνει με την ισορροπία των θρεπτικών στοιχείων με το εδαφικό περιβάλλον και με τη μεταξύ τους αναλογία.

Σημαντικότεροι παράγοντες που καθορίζουν την στρατηγική της θρέψης του χλοοτάπητα

Χρήση του χλοοτάπητα
Ποικίλες είναι οι εφαρμογές και χρήσεις του χλοοτάπητα. Τοποθετείται σε ιδιωτικούς ή δημόσιους χώρους αναψυχής ακόμα και σε αθλητικές εγκαταστάσεις, όπως γήπεδα ποδοσφαίρου ή γκολφ. Σκοπός του είναι η αισθητική αναβάθμιση, η ψυχαγωγία ή ακόμα και η κάλυψη του εδάφους για πρακτικούς λόγους. Κάθε μία χρήση απαιτεί διαφορετικής έντασης συντήρηση και προσέγγιση. Για παράδειγμα η διαχείριση στην περίπτωση των αθλητικών εγκαταστάσεων είναι διαφορετική σε χώρους όπου καθημερινά πραγματοποιούνται δραστηριότητες από άλλους όπου η χρήση του χλοοτάπητα γίνεται κάθε 15 ημέρες, όπως συμβαίνει με τα γήπεδα που χρησιμοποιούνται για προπονήσεις και για τους επίσημους αγώνες. Αντίστοιχο είναι το παράδειγμα με τα διάφορα μέρη ενός γηπέδου γκολφ όπως τα greens τα fairways και τα tees.


Είδος πολλαπλασιαστικού υλικού
Οι χλοοτάπητες σύμφωνα με την εποχική κατανομή της ανάπτυξης τους διαχωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες, στα θερμόφιλα και ψυχρόφιλα είδη.

Η φυσιολογία της ανάπτυξης θερμόφιλων και ψυχρόφιλων ειδών διαφέρει σημαντικά και επομένως διαφοροποιείται και η προσέγγιση της θρέψης που ακολουθούμε. Ο ρυθμός, η εποχή, καθώς και ο τρόπος ανάπτυξης καθορίζουν τον τρόπο και την στρατηγική της θρέψης. Για παράδειγμα για τις ψυχρόφιλες ποικιλίες (π.χ Festuca arundinaceae), όπου η κύρια περίοδος ανάπτυξης είναι η άνοιξη και το φθινόπωρο η στρατηγική της θρέψης διαφέρει σημαντικά σε σχέση με τις θερμόφιλες ποικιλίες (π.χ Cynodon dactylon)όπου ο ρυθμός της ανάπτυξης τους είναι ταχύτερος τις θερμές περιόδους του έτους. Συνεπώς τα θρεπτικά στοιχεία (και ειδικά το άζωτο) πρέπει να βρίσκονται σε επάρκεια τις περιόδους έντονης ανάπτυξης.


Ρυθμός ανάπτυξης ψυχρόφιλων ποικιλιών
(πολύ καλή ανάπτυξη ριζικού συστήματος αρχές άνοιξης και τέλος φθινοπώρου)
Εκτός από το διαχωρισμό ψυχρόφιλων ή θερμόφιλων ειδών, ένας εξίσου σημαντικός παράγοντας είναι και το είδος του σπόρου που χρησιμοποιούμε γιατί αλλάζει σημαντικά η πυκνότητα στελεχών — φύλλων ανά τετραγωνικό μέτρο. Για παράδειγμα στην περίπτωση του Lolium perenne ο αριθμός των στελεχών φτάνει τις 25.000–30.000, ενώ για την περίπτωση που χρησιμοποιείται Agrostis stolonifera (ειδικά στα γήπεδα του γκολφ), ο αριθμός αυτός μπορεί να φτάσει ή και να ξεπεράσει τις 150.000 / τ.μ. Επομένως ανάλογα με το είδος που χρησιμοποιούμε αλλάζουν και οι απαιτήσεις ειδικά σε άζωτο, όπως φαίνεται στην πιο κάτω γραφική παράσταση.

Ανάγκες αζώτου για διαφορετικά είδη χλοοτάπητα κατά την διάρκεια της ανάπτυξης
Βέβαια στην περίπτωση που χρησιμοποιείται μείγμα σπόρων (θερμόφιλων και ψυχρόφιλων), η διαχείριση και υπολογισμός των θρεπτικών μονάδων ακολουθεί διαφορετικούς κανόνες.



Η έως πριν από λίγα χρόνια πρακτική της αποκλειστικής χρήσης απλών μορφών αζώτου, όπως για παράδειγμα της νιτρικής ή θειικής αμμωνίας, ειδικά στις περιόδους αυξημένης θερμοκρασίας, θα πρέπει να αποφεύγεται.

Ο κύριος λόγος είναι ότι ο πολύ υψηλός δείκτης αλατότητας σε συνδυασμό με την ταχύτατη απορρόφησή τους μπορούν να προκαλέσουν εγκαύματα, ασθένειες και επομένως απώλεια του χλοοτάπητα ειδικά την περίοδο του καλοκαιριού.

Έτσι, ενώ τα αποτελέσματα με τη χρήση τέτοιων λιπασμάτων είναι ταχύτατα με άμεσο πρασίνισμα του χλοοτάπητα και πρόσκαιρη ευχαρίστηση του χρήστη, έχουν μεγάλο κίνδυνο από μεσοπρόθεσμη μέχρι και μη αναστρέψιμη ζημιά του χλοοτάπητα με συνέπεια τη δυσαρέσκεια του πελάτη. Επομένως για την επιλογή ειδικά της αζωτούχου μορφής θα πρέπει να γνωρίζουμε πως όσο πιο μεγάλο δείκτη αλατότητας έχει ένα λίπασμα τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να προκληθούν ζημιές στην ανάπτυξη του χλοοτάπητα.